Türk Dil Kurumu'nun tanımına göre, "etkin" kelimesi; hareketli, işleyen, çalışan, etkili, faal, aktif, dinamik, fiilde bulunan, etkinlik gösteren anlamlarına gelirken; "pişmanlık" kelimesi ise pişman olma durumu, nedamet ifade eder. Aynı kaynağa göre, "pişman kelimesi", bir işin veya davranışın olumsuz sonucunu fark ederek üzülme, nadim olma anlamına gelmektedir.
Bu tanımlamalardan yola çıkarak, "etkin pişmanlık" kavramı şu şekilde ifade edilebilir: Kişinin işlediği olumsuz bir eylemden dolayı hiçbir dış etken veya baskı olmaksızın, içselleştirerek kendiliğinden pişmanlık duyması ve bu pişmanlığını sadece iç dünyasında saklamayıp, dışa vurarak çeşitli eylemlerle ifade etmesidir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 168. maddesi, mala karşı işlenen belirli suçlar için, suç tamamlandıktan sonra ancak hüküm verilmeden önce failin gösterdiği pişmanlık durumunu, yani etkin pişmanlığı düzenlemektedir. Bu düzenleme, mağdurun suç nedeniyle uğradığı zararın giderilmesini hedeflemektedir. Kanun koyucu, failin cezalandırılmasının, mağdur açısından zararı giderici bir etki doğurmadığı durumda, ceza ile toplumda ortaya çıkan düzensizliği düzeltmeye ek olarak, aynı zamanda mağdurun kaybını ortadan kaldırmayı teşvik etmeye çalışmaktadır. Suç tamamlandıktan sonra, kişi pişmanlık gösterebilir, ancak suçtan dönüş olanağı bulunmamaktadır.
Bu noktada, suç tamamlandıktan sonra failin pişmanlık göstererek gerçekleştirdiği haksızlığın sonuçlarının mümkün olduğunca düzeltilmesi mümkündür. İşte bu nedenle, belirli suçlar için etkin pişmanlık hükümlerine yer verilmiştir.