Bartholin kisti kadınlarda görülen bir hastalık türüdür. Bartholin kisti vajina ağzında yuvarlak şekilli, çok küçük boyutlu, elle hissedilemez. Bartholin bezi kanalının tıkanması, içinde mukus birikmesi ve bunun sonucunda bir kist oluşumu nedeniyle bezin genişlemesine neden olur. Bartholin bezi kanalının tıkanmasının nedeni genellikle bilinmemektedir. Nadiren, kistler cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (gonore gibi) sonucu ortaya çıkabilir. Bartholin kisti nedir? Neden olur? Tedavisi nedir?
Bartholin kisti nedir?
Cinsel ilişki esnasında vajinada gereken kayganlığı sağlayan salgının üretimini yapan ve vajinanın girişinde her iki yanda bulunan salgı bezlerine bartholin bezleri denmektedir. Cinsel uyarıların artma dönemi yani ergenlikten sonra bartholin bezleri aktif hale gelmektedir. Bartholin bezleri cinsel ilişki sırasında vajinal ıslaklığı sağlar ve cinsel ilişkiyi kolaylaştırır. Bazı durumlarda bartholin bezlerinin kanalları tıkanır ve içindeki sıvıyı boşaltamaz hale gelir. Bezlerin içi sıvıyla dolar ve kiste sebep olur. Bu kist enfekte olup ve apse oluşturabilir. Tedavi süreci de oluşan kistin boyutuna, ağrı durumuna, enfeksiyon gelişimine bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda cerrahi drenaj gerektirir. Antibiyotikler genellikle tedavide yardımcı olmaktadır. Bartholin kisti ve apsesi yaygın görülen hastalıklardandır ve tedavi edilmediğinde kişiye yaşam kalitesini düşürecek şekilde rahatsızlık verir.
Bartholin kisti belirtileri nelerdir?
Küçük ve enfekte olmayan bir bartholin kisti fark edilmeyebilir. Eğer bu kist büyürse vajinada bir yumru veya kitle hissetmek mümkündür. Kist genelde ağrılı ve hassastır. Bartholin kistinin tam gelişmiş enfeksiyonu birkaç gün sonra çıkabilir. Kist eğer enfekte olmuşsa şu belirtiler görülebilir:
Vajinal açıklığın yakınlarında hassas, hafif ağrılı bir yumru
Yürürken ya da otururken rahatsızlık hissi
Cinsel ilişki sırasında ağrı
Ateş
Bitkinlik
Vajina bölgesinde hassasiyet
Bazen ileri derecede batma ve ağrı
Bartholin kisti genellikle tek taraflıdır ancak nadiren çift taraflı da görülebilir. Kısa zamanda küçülüp, büyüme potansiyeline sahiptir.
Bartholin kisti neden olur?
Bartholin kisti pek çok sebebe bağlı gelişebilir. Örneğin dış genital bölgeye veya vajina girişine uygulanan cerrahi bir işlem, bu bölgede olan bir travma ya da geçirilen bir enfeksiyon zemin hazırlayabilir. Bazı kişilerde kistler 0.5 cm ebatındayken, bazılarında 5 cm’e kadar bile ulaşabilmektedir. Neisseria Gonore bakterisi (halk dilinde bel soğukluğu), klamidya trachomatis hastalığın sebepleri arasında sayılabilir. Bunun yanında Staphylococcus aureus ve fekalis, E. Koli, P.aeruginosa, B.fragilis, C. Perfringens Bartolin apsesi yaratan etkenler arasında olabilir. Bartholin kisti tekrarlayabilmektedir.
Bartholin kisti teşhisi nasıl konulur?
Bartholin kisti ve apsesi teşhisi için doktor tıbbi öykü alacaktır. Sonrasında pelvik muayene yapılır. Bunun yanında apsenin sebebi için vajinal sıvı örneği ile bazı kan tetkikleri istenebilir. Eğer kadın menopoza girmişse ve 40 yaş üzerindeyse kanser için de araştırma testleri yapılabilmektedir. Bu kadınlarda kitleden biyopsi alınabilmektedir.
Bartholin kisti tedavisi nasıl olur?
Bartholin kisti, küçük ise ve bir şikayet oluşturmuyorsa tedavi gerektirmeyebilir. Eğer bu bölgede kist büyüyorsa, tekrarlama durumu varsa tedavi gerekmektedir. Tedavi, kistin boyutuna, hastanın şikayetlerine ve apse oluşturup oluşturmamasına, enfeksiyona sebep olup olmamasına bağlı değişiklik gösterir. Tedavi seçenekleri arasında şunlar vardır:
Oturma banyoları: Üç ya da dört gün boyunca günde birkaç kez ılık suya oturmak, küçük, basit ve enfekte kistin kendi kendisine yırtılmasına veya boşalmasına yardımcı olabilir.
Cerrahi drenaj: Enfekte olmuş veya çok büyük bir kisti boşaltmak için ameliyat gerekebilir. Lokal veya genel anestezi altında bartholin kisti ameliyatı yapılabilir. Tıkanmış olan kanalların dışarı doğru açılması bir tedavi türüdür. Hasta operasyonla birlikte rahatlar. Ortalama bir hafta içinde de bartholin bezi eski yapısına döner. Diğer bir cerrahi seçenekse apse üzerine küçük bir delik açılıp, apse boşaltılarak ve bartholin bezinin içine gümüş nitrat konularak 2 gün beklenerek yapılır. Sonrasında bu gümüş nitrat çıkarılır. Ayrıca, kist ve apsenin tedavisinde Word kateter yöntemi de vardır. Burada apse veya kist küçük bir delikle açılır, içi boşaltılır, içeriye Word kateterin balon kısmı yerleştirilerek; bu balon şişirilir. Kateterin diğer ucu da vajene konulur. Bu kateter 1 ay civarında bu bölgede bırakılır, içerideki sıvı dışarı atılır. Bu da kist ve apsenin nüks oranını azaltan yöntemlerden biridir.
Antibiyotik: Tedavide bir yöntem de antibiyotiklerdir. Doktor eğer kistin enfekte olduğunu tespit ettiyse ve test sonucu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonsa antibiyotik reçete edebilir. Ancak apse cerrahi yolla boşaltılırsa buna da ihtiyaç olmayabilir.