Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerine rengini veren oksijenin kanda taşınmasını sağlayan bir proteindir. Akciğerden alınan oksijenin hemoglabine bağlanarak dokulara aktarır. Demirin eksikliğinde anemi meydana gelir ve ‘’demir eksikliği anemisi’’ tanısı konulur. İstatistiklere göre dünyada kadınların % 35''inde, erkeklerin % 20''sinde ve hamilelerin %50’sinde demir eksikliği anemisi (kansızlık) görülür. Ferritin nedir? Feritin tedavisi nasıl olur?
Ferritin nedir?
Ferritin, karaciğer başta olmak üzere, kemik iliği, dalak ve bağırsaklar olmak üzere vücuttaki tüm dokularda bulunan ve gerektiğinde kullanılacak zamana kadar demirin depolanmasını sağlayan bir çeşit depo proteindir.
Ferritin eksikliği neden olur?
Ferritin eksikliği demir eksikliği ile alakalıdır. Yeterli demir olmadığında kan üretimi azalıp dokulara oksijen taşınması azalır ve ferritin eksikliği baş gösterir. Ferritin eksikliği ayrıca kazalar ya da düşmeler sonucu oluşan yara ve iç kanamalar, kadınlardaki adet kanamaları, kronik enfeksiyonları da ferritin eksikliğine sebebiyet veren nedenlerdendir.
Beslenme bozuklukları, sigara ve alkol gibi alışkanlıklar sistemdeki ferritin eksikliğine sebep olan başlıca durumlardandır. Vücudun ihtiyacı olan gıdalar yoluyla alınması gereken demirin sindirim sistemi tarafından yeterince işlenememesi de ferritin eksikliğine yol açar. Eksikliği (düşmesi) de, yüksekliği (yükselmesi) de bedensel bazı problemlerin işareti. Bu nedenle; yıllık sağlık taramalarınızda ferritininize de baktırmanızda fayda var.
Ferritin, karaciğer başta olmak üzere, kemik iliği, dalak ve bağırsaklar olmak üzere vücuttaki tüm dokularda bulunan ve gerektiğinde kullanılacak zamana kadar demirin depolanmasını sağlayan bir çeşit depo proteindir.
Ferritin düşüklüğü
Optimum değerlerin altında seyreden ferritin oranı vücuttaki demir oranının azlığını gösterir. Demir eksikliği halk arasında kansızlık ya da anemi şeklinde isimlendirilir. Demirin yetersiz olması alyuvar hücrelerinin üretimini de negatif yönde etkileyeceği için demir eksikliği anemisi ortaya çıkar.
Ferritin düşüklüğüne sebep olan faktörler arasında; çay ve kahve tüketimindeki aşırılık hali, düzensiz beslenmek, ağır geçirilen adet dönemleri, gebelik, sık sık doğum yapmak, işlenmiş et ürünlerini sıklıkla tüketilmesi, çölyak hastalığı, C vitamini eksikliği, kronik hastalıklar, çeşitli yaralanmalardan yaşanılan kan kaybı, mide ve bağırsak problemleri sayılabilir. Demir eksikliğine bağlı olarak yeterli miktarda oksijen alamayan organ ve dokuların işleyişinde bozulmalar meydana gelir. Bu da rahatsızlıkların ortaya çıkmasına zemin hazırlar. Kendini oldukça bitkin hissetme, uyuşukluk hali, anksiyete krizleri, iştahsızlık problemi, toprak ve kireç yeme arzusu, baş dönmesi ve ağrısı, sürekli devam eden bir üşüme hissi, unutkanlık, odaklanamama problemi, saç dökülmesi problemi, beniz cilt rengi, tırnakların güçsüzlüğü, parmaklarda uyuşukluk hissi, cinsel isteksizlik, huzursuz bacak sendromu gibi belirtiler düşük ferritin oranına bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Ferritin düşüklüğü tedavisi
Ferritin oranının düşük olması bazı sağlık sıkıntılarının habercisi olabileceği için altında yatan sebebe odaklanmak çok önemlidir. Kanamaya neden olan hastalıklara bağlı gelişen düşüklük, kanamanın kontrol altına alınmasıyla beraber toparlanır.
Ferritin düşüklüğü, herhangi bir hastalığa bağlı olarak gelişmediği takdirde hekim onayıyla bazı ilaçlar, demir takviyeleri verilebilir. Bazı durumlarda demir takviyelerinin yanı sıra beslenme düzenini de ona göre şekillendirmek gerekebilir.
Demir yapıcı besinlerin tüketimi özellikle de kırmızı et tüketimi artırılmalıdır. Yemeklerden hemen sonra çay-kahve tüketilmemesine özen gösterilmelidir. C vitamini alınmalıdır. Bol miktarda meyve tüketmek önemlidir.
Sakatat, kabuklu deniz hayvanları, brokoli, yeşil fasulye, lahana, fasulye, mercimek, soya peyniri, güçlendirilmiş tahıllar gibi demir yönünden zengin besinlerle beslenmeniz vücudunuzdaki demiri artıracaktır.
Vegan ya da vejetaryen beslenme şekli tercih ediliyorsa, besin takviyesine başvurulmalıdır. Sigara ve alkol tüketiminden vazgeçilmelidir. Bazı durumlarda kan nakli yapılması gerekebilir.
Ferritin yüksekliği
Ferritin değerinin yüksek olması, vücutta gerekenden çok fazla demir depolandığını gösterir ve ciddi sonuçlara yol açabilecek bir sorundur.Ferritin yüksekliğine sebep olan hastalıklar; aşırı alkol tüketimine bağlı karaciğer rahatsızlıkları, hemokromatoz, hipertiroidi, lösemi, diyabet, hepatit C’dir.Cinsel isteksizlik, çarpıntı, bitkinlik, karın ve göğüs bölgesinde ağrı şikayeti, eklem ağrıları, kilo kaybı gibi semptomlar ferritin yüksekliğine işaret eder, kesinlikle önemsenmesi gerekir.
Ferritin yüksekliği tedavisi
Ferritin testi neticesinde ferritin yüksekliği tanısı konulduysa, altta yatan nedenlerin ivedilikle araştırılması gerekir. Herhangi bir hastalık mevcut değilse, ilaç tedavisiyle ferritin seviyesi kontrol altına alınabilir.
Ve takviye olarak da kahve, yeşil çay, kalsiyum yönünde zengin içeriklerin tüketilmesi, uzun süreli egzersiz yapımı, çinko, magnezyum gibi minerallerin alınması önerilebilir. Çünkü bunlar demir emilimini azaltan faktörlerdir.
Kan bağışı da kısmi olarak vücutta bulunan fazla demirin azalmasını sağlayabilir.
