Uykuda yürüme olarak da adlandırılan uyurgezerlik, NREM uykusunun (gecenin ilk uyku periyodu) en derin aşamasında meydana gelen bir sorun. Bir hastalık ya da psikiyatrik bozukluk olarak kabul edilmiyor. İsmi uyurgezerlik olsa da bazı çocuklar gerçek anlamda gezmiyorlar, sadece yataklarında oturuyorlar.
Uyurgezerlik ne kadar sürüyor?
Genellikle 1-10 dakika arasında sürüyor. Gezinmenin sonunda çocuklar yataklarına dönüp yeniden uyuyor gibi görünseler de aslında hiç uyanmamış oluyorlar. Eğer çocuğunda bu rahatsızlık varsa, sabah uyandığında uykusunda yürüdüğünü genellikle hatırlamadığını görebilirsin.
Uykuya daldıktan sonraki ilk saatlerde yani uykunun ilk aşamasında meydana geliyor. Bu esnada rüya görülmeye başlanmamış olunuyor fakat derin bir uykudan uyanılıyor. Çocuk bu evrede uyanmak istiyor ancak bunu başaramadığı için uyurgezerliğe başlıyor.
Çocuklarda uyurgezerlik kaç yaşında görülüyor?
Yaygın olarak 3 ila 7 yaşlarında görülüp, 15 yaşına kadar ortadan kayboluyor. Çocukların üçte birinin bir dönem uyurgezer olduğu düşünülüyor. Kız çocuklarına oranla, erkek çocuklarda daha sık rastlanılıyor.
- Uyurgezerlik başlangıcında çocuk yatağından kalkıp, gereksiz ve tekrarlayıcı hareketler yapıyor.
- Anlamsızca dolaşmaya başlıyor.
- Sorulara cevap vermiyor.
- Gözleri boş ve sabit bakarken, engel tanımadan dolaşmaya devam ediyor.
- Aşırı sinirli olabiliyor ve evdeki eşyaları kırabiliyor.
- Hiçbir şey olmamış gibi kendi iradesiyle yatağına geri dönüyor. Yatağa dönene kadar, birtakım kazalar da yaşayabiliyor.
- Uyandıktan sonra yaşadığı hiçbir şeyi hatırlayamıyor.
Uyurgezerlik nedenleri nelerdir?
Kimse uyurgezerliğin nedenini bilmiyor ama bunun genetik bir bağlantısı olduğu düşünülüyor. Yani eğer sen uykunda yürüyorsan, çocuğunun da yürüme ihtimali yüksek.
Uzmanlara göre ateşli hastalıklar ya da psikolojik travma gibi etkenler rahatsızlığın şiddetini artırabiliyor ya da ortaya çıkmasını tetikleyebiliyor. Rutin uyku düzenindeki değişiklikler, aşırı uykusuzluk, yoğun stres ve birtakım ilaçların kullanımı da uyurgezerliğe sebep olabilen şeylerden.
Eğer çocuğunun uyurgezerlik nedeniyle tedavi edilmesi uygun görüldüyse, ilk olarak psikolojik strese neden olan faktörlere yönelik tedavi uygulamak gerekiyor. Sorun çok sık tekrarlanıyorsa, uykunun elektro fizyolojik incelenmesi yapılabilir. Doktor gerek gördüğü takdirde ilaç tedavisi de uygulayabilir.
Ancak şunu da ekleyelim: Genel olarak çoğu çocuk büyüdükçe uyurgezerliği kendi kendine bırakıyor. Miniğinin uykusunda yürüdüğünü görmek endişe verici olsa da bunun oldukça yaygın bir sorun olduğunu unutma. Onun güvenliğini sağladıktan sonra endişelenmeni gerektirecek bir şey yok.
Uyurgezerliğe karşı nasıl önlemler alabilirsin?
Bu konuda uzmanların farklı görüşleri var. Sarah Ockwell’in “Çocuğum Neden Uyumuyor?” kitabındaki tavsiyeleri şu şekilde:
- Çocuğun uykusunda yürüyorsa, onu ranzada yatırma.
- Evdeki merdivenlerin başında kapı bulundur, böylece uykusunda yürürken bir yerden düşmeyeceğine emin olabilirsin.
Dr. Harvey Karp’ın “Mahallenin En Mutlu Bebeğinin Uyku Kitabı”nda yer verdiği tavsiyelerse şu şekilde:
- Sürgülü pencere ya da kapı kullanarak ufaklığın kolaylıkla dışarı çıkmasının önüne geçebilirsin. Tehlikeli objeleri de etraftan kaldır.
- Eğer miniğini uykuda yürürken yakalarsan, yumuşak sesle çok az konuşarak sakin bir şekilde onu yatağına geri götür. Sakinleştirmek için konuşmak yerine şarkı söylemek genellikle daha fazla işe yarıyor gibi görünüyor. Sakin davranmak çok önemli, çocuğunu yüksek sesle konuşarak uyarman son derece yanlış.
Bu olayı tamamen durdurmak zor olsa da azalmasını sağlayabileceğin birkaç küçük numara var:
- Ufaklığı çikolata ya da antihistaminikler, dekonjestanlar ve kafein içeren içecekler dahil diğer uyarıcılardan uzak tut.
- Onu daha fazla uyutup uyutamayacağını anlamaya çalış. Daha uzun şekerlemeler veya daha erken uyku saati seçimleri sana yardımcı olabilir.
- Uykuda konuşma ya da yürüme her gece meydana geliyorsa, ufaklık uykuya daldıktan bir saat sonra onu uyandır. Bunu yapman, uyku döngüsünü yeniden ayarlayarak parasomnia’yı sonlandırabilir.
- Parasomnia: Uyku bozukluklarına verilen genel bir isim.
- Antihistaminik: Türlü hastalıkların tedavisinde kullanılan bir ilaç. Yan etkisi uyku haline neden oluyor.
- Dekonjestanlar: Türlü hastalıkların tedavisinde kullanılan bir ilaç. Yan etkileri kişide sinirlilik hali yaratıyor ve uykusuzluğa sebep oluyor.
