15-17 Eylül 1924 tarihlerinde Trabzon’a ilk ziyaretini yapan Mustafa Kemal Atatürk, Soğuksu mahallesinde yaptığı gezintide çam ormanları içinde Kostantin Kabayanidis tarafından 1890 yılında yazlık olarak yaptırılan köşkü beğendi. 1930 yılında Trabzon Özel İdaresince tescil edilerek İl Daimi Encümeninin 18.5.1931 tarih ve 361 sayılı kararıyla Mustafa Kemal Atatürk’e ‘temlik’ edilen köşkün tapusu ve anahtarı Trabzon’da oluşturulan bir heyet tarafından Atatürk’e teslim edildi.
Trabzon’u üçüncü kez ziyaret ettiğinde bu köşkte 2 gün konaklayan Atatürk, vasiyetini burada hazırladı. Atatürk’ün tüm varlığını Türk halkına bıraktığını burada yazdığı vasiyette açıkladığı 133 yıllık köşkte Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan “Atatürk Köşkü Restorasyon ve Konservasyonu” çalışması tamamlandı.
23 Eylül 2022 tarihinde ziyarete kapatılarak başlatılan çalışmalarda köşkün dış ve iç cephesinde onarımlar yapılırken, bunlara eş zamanlı olarak köşk içerisinde yer alan 19. yy sonu ile 20. yy ait mobilyalar, halılar ve Atatürk’e ait tablolardan oluşan etnografik nitelikli 344 adet eserin de restorasyon/konservasyonu Ankara’da yapıldı. Yaklaşık 40 kişilik bir ekibin çalıştığı restorasyon çalışmalarında köşkün çatısında yer alan ve şehrin simgesi haline gelen paratonerde onarılarak yeniden yerine takıldı.
Nem ve rutubet nedeniyle hasar gören tavan bağdadileri ve rölyefler ise yeniden kalıpları çıkarılıp döküm yapılarak ilgili alanlara monte edildi. Binanın mimari ve sanatsal özellikleri açısından titizlikle yürütülen çalışmaların tamamlanmasıyla Atatürk Köşkü Cumhuriyetin 100. yılı olan 29 Ekim 2023 günü tekrar ziyaretçilerine açılacak. Aynı zamanda Atatürk Köşkü, Cumhuriyetin 100. yılı olan 29 Ekim 2023 resepsiyonuna ev sahipliği yapacak.
Yaklaşık 1 yıl gibi bir sürede restorasyon çalışmalarının tamamlandığını kaydeden Başkan Zorluoğlu, “Özel bir yapı. Trabzon’umuzun en çok bilinen yapılarından bir tanesi. Burayı çok özel kılan çeşitli sebepler var. Buranın 1900’lı yılların başında yapılmış çok eski bir yapı olması, içinde kendi dönemine göre oldukça ileri sayılabilecek bir takım sistemleri kurulmuş olması ama bunların yanında en önemli unsur Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Trabzon ziyaretlerinden her seferinde geldiği ve 1937 yılındaki son ziyaretinde de konakladığı bir önemli mekan olması. Bütün mal varlığını Türk milletine bağışladığına ilişkin vasiyetini de bu binada yazdığını biliyoruz. Kullanımdan dolayı ciddi eksiklere olan çatısından başlayarak zeminine kadar çok ciddi sorunları bulunan eşyalarının yıllarca bakım onarım yapılmadığı için yılların getirdiği yükle bozulduğu onarıma ihtiyaç duyulduğu perdelerinden koltuklarına kadar bütün ayrıntıları ile ele alınması gereken bir mekan.
Çok şükür 1 yıl gibi kısa sayılabilecek bir süre içerisinde bugün artık bu noktaya getirdik. Restorasyon çalışmaları çok titiz yapıldı. Adeta iğneyle kuyu kazar gibi dantel dantel işleyerek burayı restorasyonu tamamladılar. Çok sağlam bir iş çıkartıldı. Bizim yaptığımız sadece restorasyon değil tarihinin en kapsamlı restorasyonu şüphesiz. Aynı zamanda tefrişini ele aldık. Buradaki bütün eşyaları Ankara’ya getirdik. Orada bu işin uzmanı arkadaşlar 7-8 aylık bir çalışma ile bütün eşyaları elden geçirdiler. Bir takım yeni ilavelerde katıldı. Buranın eşyaları da elden geçerek aslına uygun bir şekilde onarılmış oldu. Üçüncü ayağı da buranın çevre düzenlemesiydi. Köşkün alt ve arka tarafında çok ciddi bir çevre düzenlemesi yapıldı. Köşkü bir bütün olarak girişinden zeminine kadar bütünüyle elden geçirmiş olduk. 29 Ekim saat 13.00’da burayı inşallah tekrar hizmete almış olacağız” diye konuştu.
Bir masanın üzerinde Çanakkale’ye ilişkin el yazısı ifadeler tespit edildi
Atatürk Köşkü’nde yapılan çalışmalarda oturma odasındaki masanın üzerinde yapılan çalışmalarda Çanakkale’ye ilişkin el yazıları ve figürlerin tespit edildiğini vurgulayan Başkan Zorluoğlu, “Atatürk Köşkü’nün restorasyonunu gerçekleştirdik ama aynı zamanda içerisinde tüm eşyalarında yeniden elden geçirilmesi sağlandı. Bu çalışma sırasında bazı güzellikler de ortaya çıktı. Bazı eşyalarda, bazı resimler, bazı figürler ve el yazıları ortaya çıktı. Özellikle oturma odasındaki masanın üzerinde Çanakkale’ye ilişkin bazı ifadeleri el yazısı ile gördük. Bunların yanında bazı figürlerde yer alıyor. Bunların kim tarafından ne zaman yazıldığına ilişkin mutlaka üniversite ile işbirliği içerisinde bunları ortaya çıkartacağız. Daha net bir şekilde bunlarla ilgili söyleyebileceğiz. Şuanda bizim düşüncemiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün buradaki kaldığı zamana ait olma ihtimali var. Onun bilimsel yöntemlerle tarihçilerimizin daha net bir şekilde ortaya koyacaktır” ifadelerini kullandı.
